Trà shan tuyết (hay trà shan tuyết cổ thụ) là loại trà sạch, ngon, quý hiếm và đắt đỏ nhất Việt Nam. Trong bài viết này, JAVICO sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn trà shan tuyết là gì, có những đặc điểm như thế nào, trà của vùng nào ngon nhất, cách pha và thưởng thức ra sao…
Trà shan tuyết là gì? Có nguồn gốc từ đâu?
Trà shan tuyết còn được biết đến với nhiều cái tên như chè tuyết, trà shan tuyết cổ thụ, trà tuyết shan, tuyết shan cổ thụ trà…
Trà shan tuyết được thu hoạch từ những cây chè cổ thụ có tuổi thọ lâu đời mọc trên khu vực núi cao, búp trà to màu trắng xám, lá trà dày, phía dưới các búp trà và lá trà là lớp nhung tơ mịn có màu trắng như tuyết. Cái tên shan tuyết (tuyết trên núi) cũng bắt nguồn từ những đặc điểm độc đáo này mà ra. Trong tiếng Anh, trà shan tuyết được biết đến với tên gọi snowshan tea.
Hình ảnh cây chè shan tuyết cổ thụ. (Ảnh từ Internet)
Cây chè shan tuyết sinh trưởng và phát triển ở các vùng núi có độ cao từ 1.200 mét trở lên so với mực nước biển và có mây mù bao phủ quanh năm, có sự chênh lệch nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm lớn. Với những điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc biệt như vậy, cây chè shan tuyết thường có tốc độ sinh trưởng chậm hơn so với các cây chè thông thường. Song cũng nhờ đó mà cây chè shan tuyết dường như tích tụ trong mình mọi tinh túy của đất trời, rồi dâng cho đời những búp trà, lá trà có hương vị tuyệt vời nhất.
Bên cạnh đó, cây chè shan tuyết cổ thụ được canh tác tự nhiên, không tiếp xúc với hóa chất hay phân bón hóa học nên trà shan tuyết cổ thụ cũng được biết đến là loại trà rất sạch.
Khác với những cây chè ở vùng trung du và đồng bằng, cây để thu hoạch loại trà shan tuyết là những cây cổ thụ lớn, cây thường mọc cao tới vài mét, thân cây to, có những cây vài người ôm không xuể. Vì thế, khi hái trà shan tuyết, người ta phải trèo lên cây hoặc vịn cành cây xuống thì mới hái được. Đặc biệt, việc hái trà cũng phải diễn ra vào sáng sớm khi những búp trà vẫn còn ngậm sương mai để đảm bảo thu được trà ngon nhất.
Người dân hái trà shan tuyết từ cây chè cổ thụ. (Ảnh từ Internet)
Sau khi hái, các búp trà, lá trà phải trải qua quá trình chế biến với rất nhiều công đoạn sao, vò… vô cùng công phu theo phương pháp thủ công của người Mông, người Dao… Trà shan tuyết được hái về đầu tiên phải phơi héo tự nhiên cho bớt nước và tạo độ dẻo. Tiếp đó, trà được trải qua các công đoạn sao đảo liên tục với lửa nhỏ liu riu, vò bằng tay cẩn thận sao cho trà không bị vữa, không bị mất hương, không bị rơi tuyết trắng. Trà shan tuyết thành phẩm được loại bỏ vụn trà, sau đó được đóng gói, hút chân không kĩ càng trước khi đưa đến tay người tiêu dùng.
Chính những đặc điểm kể trên đã góp phần đem lại cho trà shan tuyết những cái tên như:
- Thiên Nam ngũ tuyệt trà: có nghĩa là loại trà hiếm nhất, sạch nhất, ngon nhất, quý nhất, đắt nhất.
- Trà 5 cực: có nghĩa là cực khổ (trong quá trình hái, chế biến), cực sạch, cực hiếm, cực ngon, cực đắt.
Trà shan tuyết sau khi chế biến với búp to, dày, vẫn còn tuyết trắng. (Ảnh từ Internet)
Trà shan tuyết có vị gì? Màu nước trà shan tuyết như thế nào?
Trà shan tuyết được người sành trà đánh giá rất cao nhờ vào hương vị và màu sắc của nước trà.
Trà shan tuyết nổi tiếng với hương thơm dịu nhẹ, thoang thoảng mùi khói bếp rất đặc trưng. Trà có vị chát nhẹ, đặc biệt là hậu vị ngọt rất sâu. Màu của nước trà cũng là màu vàng mật ong đẹp mắt, nước trà sánh, bề mặt còn bồng bềnh chút tuyết của trà.
Trà shan tuyết khi pha có màu đẹp, hương thơm. (Ảnh từ Internet)
Trà shan tuyết ở đâu ngon nhất?
Ở Việt Nam, có nhiều vùng trà shan tuyết khác nhau. Hầu hết các tỉnh thuộc khu vực miền núi phía Bắc nơi có những dãy núi cao như Yên Bái, Hà Giang, Lào Cai, Sơn La, Điện Biên… đều có sự hiện diện của loại trà này.
Bên cạnh đó, ở mỗi vùng, do sự khác biệt về tính chất khí hậu, thổ nhưỡng, phương pháp chế biến mà trà shan tuyết cũng có những nét đặc trưng riêng về màu sắc, hương vị. Điều này cũng lý giải tại sao tên gọi của trà shan tuyết thường đi kèm với địa danh sản xuất ra nó.
Trong số các vùng trà shan tuyết nổi tiếng ở Việt Nam, không thể không nhắc đến những cái tên như trà shan tuyết Suối Giàng (Yên Bái), trà shan tuyết Tà Xùa (Sơn La), trà shan tuyết Tây Côn Lĩnh (Hà Giang)…
Người dân nô nức hái chè shan tuyết. (Ảnh từ Internet)
Các loại trà shan tuyết
Trà shan tuyết thường được thu hoạch theo chuẩn trà 1 tôm 1 lá (1 búp non nhất và 1 lá trà phía dưới) hoặc 1 tôm 2 lá (1 búp non nhất và 2 lá trà phía dưới) để đảm bảo đem đến cho người dùng thành phẩm có chất lượng tốt nhất.
Mỗi năm trà shan tuyết thường được thu hái khoảng 3 – 4 vụ, vào cuối tháng 3 – đầu tháng 4 (cho chất lượng tốt nhất), vào tháng 5 – tháng 6 (cho năng suất cao nhất), vào tháng 8 và vào tháng 9 – tháng 10.
Hiện nay, để đáp ứng đa dạng những nhu cầu của người sử dụng, trà shan tuyết sau khi thu hoạch được chế biến thành nhiều dòng khác nhau như: bạch trà shan tuyết, hồng trà shan tuyết, diệp trà shan tuyết, trà đen shan tuyết, hoàng trà shan tuyết, lục trà shan tuyết, trà ô long shan tuyết, trà shan tuyết phổ nhĩ, trà shan tuyết lên men, bánh trà shan tuyết, trà shan tuyết lài…
Trà shan tuyết 1 tôm 1 lá. (Ảnh từ Internet)
Giá trà shan tuyết
Có chất lượng hảo hạng nên mức giá của trà shan tuyết cũng không hề rẻ. Giá trà shan tuyết trên thị trường hiện nay thường là từ 1.000.000 đồng/kg trở lên tùy vào từng dòng trà, loại trà.
Công dụng của trà shan tuyết
Không chỉ là thức uống ngon, thể hiện được gu của người uống, trà shan tuyết còn có khá nhiều lợi ích, tác dụng tốt đối với sức khỏe con người, tiêu biểu có thể kể đến như:
- Giúp tăng cường sự tỉnh táo, tập trung, giảm căng thẳng, từ đó giúp tinh thần được minh mẫn, phấn chấn, nâng cao hiệu quả làm việc.
- Hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa, hỗ trợ ổn định đường huyết, huyết áp, hỗ trợ hệ miễn dịch và hoạt động tiêu hóa, quá trình bài tiết…
Thưởng trà shan tuyết không chỉ là thú chơi tao nhã mà còn đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. (Ảnh từ Internet)
Nhiều người có thắc mắc không biết uống trà shan tuyết có mất ngủ không thì câu trả lời là trà shan tuyết cũng có thể gây mất ngủ. Lý do là bởi trong trà shan tuyết có chứa caffeine. Mặc dù có nhiều tác dụng tốt, đặc biệt là ở khả năng giúp tăng cường sự tỉnh táo nhưng caffeine có thể gây mất ngủ nếu sử dụng quá nhiều hoặc người dùng bị nhạy cảm với caffeine. Vì thế, để tránh mất ngủ khi uống trà shan tuyết, nên hạn chế uống trà vào buổi tối và chỉ nên uống một lượng vừa phải mỗi ngày.
Nhìn chung, để phát huy những tác dụng tốt của trà shan tuyết với sức khỏe, người dùng nên chú ý sử dụng trà shan tuyết một cách hợp lý, không nên lạm dụng.
Cách pha trà shan tuyết
Để pha được một ấm trà shan tuyết ngon, có 3 điểm cần đặc biệt lưu ý đó là lượng trà, nhiệt độ nước pha trà và thời gian hãm trà.
- Lượng trà shan tuyết: Sử dụng quá ít trà thì không thể thưởng thức được hết hương vị của trà, sử dụng quá nhiều trà thì sẽ khiến nước trà quá đậm, chát, dễ say khi uống. Khi mới bắt đầu uống trà shan tuyết, người dùng có thể thử với lượng 5 – 8g trà cho ấm 150ml, sau đó dần dần tùy chỉnh theo sở thích riêng cho phù hợp.
- Nhiệt độ của nước: Với trà shan tuyết, nước sôi 100 độ C được coi là nước quá nóng, có thể làm trà bị khét, nước trà sẽ có vị đắng chát, mất đi sự tinh tế. Tuy nhiên, nếu dùng nước quá nguội thì các hợp chất trong trà sẽ không được hòa tan, trà sẽ không bật lên được hương vị. Để có ấm trà shan tuyết ngon, khi đun nước sôi xong, nên để nước nguội xuống mức khoảng 80 – 95 độ C (tùy từng dòng trà) rồi mới pha trà thì sẽ cho ra những chén trà thơm ngon nhất.
- Thời gian hãm trà: Nhiều người có thói quen hãm trà rất lâu với mục đích để trà ra hết tinh chất, hương vị nhưng cách làm này thực tế có thể khiến trà bị quá chát, quá đắng. Thời gian hãm phù hợp cho trà shan tuyết thường tối thiểu khoảng 30 – 45 giây, tối đa khoảng 60 – 180 giây (tùy vào dòng trà và sở thích uống trà đậm hay nhạt).
Trà shan tuyết pha ngon có màu sắc đẹp và hương thơm đặc trưng. (Ảnh từ Internet)
Dưới đây là cách để pha trà shan tuyết ngon:
- Bước 1: Tráng sạch ấm trà và chén trà bằng nước đun sôi trước khi pha, với ấm trà thì tráng cả thân ấm và nắp ấm.
- Bước 2: Nếu sử dụng ấm 150ml thì có thể cho vào ấm 5 – 8g trà shan tuyết (hoặc tới 10g tùy theo sở thích).
- Bước 3: Rót nước sôi 80 – 95 độ C vào ấm, hãm trà tối thiểu 30 – 45 giây, tối đa 60 – 180 giây (nếu thích vị trà đậm).
- Bước 4: Rót hết nước trà shan tuyết từ trong ấm ra tống, sau đó rót từ tống ra các chén để thưởng thức. Bước này giúp nước trà khi rót ra chén được đều vị, đều màu, đồng thời tránh việc trà bị hãm quá lâu sẽ vừa bị nẫu, vừa có vị đắng chát, làm chất lượng nước trà ở những lần tiếp theo bị giảm.
- Bước 5: Mở nắp ấm, khơi trà và cho trà nghỉ 1 – 2 phút để giúp các lần nước trà tiếp theo được thơm, ngon hơn.
- Bước 6: Tiếp tục lặp lại từ bước 3 đến bước 5 để hãm và thưởng trà. Trà shan tuyết thường có thể pha được 7 – 10 lần nước, ngon nhất là ở lần nước thứ 3 đến lần nước thứ 5.
Cách bảo quản trà shan tuyết
Dưới đây là các lưu ý giúp bảo quản trà shan tuyết đúng cách, tránh làm ảnh hưởng đến chất lượng của trà:
- Nên sử dụng các hũ thủy tinh hoặc các hộp bảo quản trà chuyên dụng để bảo quản trà shan tuyết.
- Sau khi lấy trà shan tuyết ra để sử dụng, cần đậy kín nắp hộp trà ngay và chú ý không để vào trong hộp các dụng cụ dùng để lấy trà.
- Đặt hộp trà shan tuyết ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi ẩm mốc, tránh vị trí có ánh nắng trực tiếp, tránh nơi có mùi mạnh và nhiệt độ cao (để không làm mất hương thơm, mùi vị vốn có của trà).
Trà shan tuyết nên được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát để không làm giảm chất lượng của trà. (Ảnh từ Internet)
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, đặc điểm của trà shan tuyết – loại trà rất quý của Việt Nam cũng như cách pha trà shan tuyết sao cho ngon, bảo quản trà shan tuyết sao cho chất lượng nhất, tương xứng với những giá trị mà loại trà này mang lại.
