Làng Đào Xá là một ngôi làng nổi tiếng với nghề làm nhạc cụ dân tộc. Trong bài viết này, JAVICO sẽ giới thiệu tới bạn những thông tin chi tiết về làng nhạc cụ Đào Xá.
Làng nhạc cụ dân tộc Đào Xá ở đâu?
Làng nhạc cụ Đào Xá thuộc xã Đông Lỗ, huyện Ứng Hoà, Hà Nội, cách trung tâm thành phố khoảng 50 km.
Lịch sử nghề làm nhạc cụ dân tộc ở làng Đào Xá
Nghề làm nhạc cụ dân tộc có mặt ở làng Đào Xá cách đây đã khoảng 200 năm. Tương truyền, cụ Đào Xuân Lan – một người dân Đào Xá – vốn là thợ mộc chuyên đóng đồ cho các gia đình người Pháp nhưng lại đặc biệt say mê chế tác, sửa chữa các cây đàn. Vì thế, cụ đã đi nhiều nơi học nghề làm nhạc cụ để làm ra những cây đàn khác nhau.
Sau nhiều năm, cụ trở về làng, truyền nghề cho con cháu trong gia đình, rồi từ đó nghề lan ra khắp làng. Người dân Đào Xá đã tôn cụ Đào Xuân Lan làm ông tổ nghề làm nhạc cụ. Hằng năm, cứ đến ngày giỗ tổ, người dân lại đến dâng lễ tại nhà thờ tổ nghề của làng.
Làng nghề Đào Xá nổi tiếng với nghề làm nhạc cụ dân tộc. (Ảnh từ Internet)
Những người thợ Đào Xá thành thục nghề đã toả đi khắp nơi, làm việc ở những cơ sở sản xuất nhạc cụ dân tộc trên khắp đất nước. Vào thế kỉ 19, những người thợ giỏi của làng Đào Xá còn đưa cả gia đình vào khu vực nội thành Hà Nội để lập phường nghề.
Hiện nay, các cửa hiệu bán đàn ở quanh khu vực Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam chủ yếu là của người làng Đào Xá và nhiều xưởng nhạc cụ ở Nam Định, Thanh Hoá… cũng là do người Đào Xá mở ra.
Đặc điểm nổi bật của nhạc cụ làng Đào Xá
Làng Đào Xá làm ra nhiều loại nhạc cụ khác nhau, từ đàn nguyệt, đàn đáy, đàn bầu, đàn tì bà, đàn thập lục cho tới đàn ghita… Để làm ra những sản phẩm này, đòi hỏi người thợ Đào Xá không những phải hiểu, thành thục nghề mộc mà còn phải có cặp mắt, đôi tai tinh tế, có như vậy thì những chiếc đàn mới vừa tạo âm hay, chuẩn, vừa đẹp mắt.
Dụng cụ để người Đào Xá làm ra những chiếc đàn là những chiếc cưa, chiếc đục… còn nguyên liệu là gỗ và dây đàn. Để làm ra một chiếc đàn cũng cần trải qua nhiều công đoạn, từ chuẩn bị gỗ với các bước chọn gỗ, ra gỗ, phơi gỗ cho tới các khâu chắp, ghép các bộ phận của chiếc đàn với nhau, đánh bóng, khảm trai, hoàn thiện…
Nghệ nhân Đào Xá trau chuốt trong từng công đoạn làm đàn. (Ảnh từ Internet)
Trước đây, phần thành đàn, cần đàn thường được làm từ gỗ trắc, phần mặt đàn được làm từ gỗ vông, phần phím đàn được làm bằng tre già, thậm chí có bộ phận còn được làm từ da trăn và các bộ phận sẽ được gắn với nhau bằng sơn ta. Trong đó, phần gỗ thường phải để tới 2 – 3 năm để đảm bảo đủ khô, tránh hiện tượng co ngót, cong vênh, nứt nẻ.
Hiện nay, mặc dù máy móc đã hỗ trợ người thợ Đào Xá ở một số bước nhưng các khâu quan trọng như làm hộp đàn, làm phím, ghép cần đàn, lên dây, tráng sơn, trang trí hoa văn… thì vẫn được làm hoàn toàn thủ công.
Khi làm nhạc cụ, có một khâu vô cùng quan trọng là khâu thẩm âm vì nó sẽ quyết định tiếng đàn có chuẩn, có hay hay không. Có một điều đặc biệt là người thợ Đào Xá không phải ai cũng hiểu biết sâu sắc về nhạc lí nhưng lại có khả năng thẩm âm tốt nhờ vào những kinh nghiệm cha ông truyền lại và sự tinh tế của bản thân người làm nghề. Vì thế, những chiếc đàn của làng Đào Xá luôn đem lại những âm thanh vô cùng chuẩn mực.
Khâu thẩm âm luôn được người thợ Đào Xá thực hiện cẩn thận để đem lại tiếng đàn hay. (Ảnh từ Internet)
Bên cạnh đó, cái tài của người làm nhạc cụ Đào Xá còn nằm ở khả năng điều chỉnh âm sắc cho tiếng đàn. Ví dụ, những chiếc đàn làm ra cho người miền Bắc vốn chuyên về hát chèo, hát văn sẽ có âm thanh trầm, những chiếc đàn làm ra cho người miền Nam vốn chuyên về hát cải lương sẽ có âm thanh trong trẻo, thanh thoát.
Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu hơn về làng nhạc cụ dân tộc Đào Xá – ngôi làng làm nhạc cụ nổi tiếng của Việt Nam.
